Civatalar
Demir ve çelikten baÅŸka diÄŸer malzemelerden de imal edilebilir.Bu bakımdan civatalar kaliteleri bakımından sınıflandırılmalarında malzemenin kopma mukavemeti (çekme dayanımı) ile alt akma gerilmesi veya alt akma gerilmesi saptanamaması durumunda orantısız uzama gerilmesi esas alınmıştır. Civata kalite sınıfları iki rakamlı olarak: 3.6, 4.6, 4.8, 5.6, 5.8, 6.8, 8.8, 9.8, 10.9, 12.9 ÅŸeklinde belirtilir. Bu iki rakamlı gösterimden çıkarılanlar:
Çekme Mukavemeti: Bir malzemenin dayanabileceÄŸi, birim alana düÅŸen maksimum kuvvettir.
Alt Akma Gerilmesi: YumuÅŸak malzemelerde elastik ÅŸekil deÄŸiÅŸimi bölgesinden plastik ÅŸekil deÄŸiÅŸimi bölgesine geçerken grafikte bir dalgalanma meydana gelir. Bu dalgalanmanın minimum noktasına alt akma gerilmesi denir.
Orantısız Uzama Gerilmesi: Sert malzemeye ait grafikte elastik ÅŸekil deÄŸiÅŸiminden plastik ÅŸekil deÄŸiÅŸimine geçiÅŸte bu tip bir dalgalanma gerçekleÅŸmez; bu geçiÅŸ noktasına denk gelen gerilme deÄŸerine orantısız uzama gerilmesi veya akma gerilmesi denir.
Örnek-1: 8.8 kalitesindeki bir civatanın çekme mukavemeti nedir?
8x100=800 N/mm²
12.9 kalitesindeki bir civatanın çekme mukavemeti nedir?
12x100=1200 N/mm²
Örnek-2: 8.8’lik civata için alt akma gerilme deÄŸeri nedir?
8/10x800= 640 N/mm²
12.9’lik bir civata için orantısız uzama gerilme deÄŸeri nedir?
9/10x1200=1080 N/mm²
Örnek-3: 8.8 kalitesinde M12’lik bir civatanın dayanabileceÄŸi maksimum kuvvet kaç Newton’dur?
8.8’lik civatanın çekme mukavemeti örnek-1’de 800 N/mm² olarak bulunmuÅŸtur. Çekme mukavemetiyle dairenin alanı çarpılınca istenilen kuvvet deÄŸeri bulunur.
800 N/mm² x π x R²/4= 800 N/mm² x π x (12 mm)²/4= 90.477,87 N= 90,48 kN